น ชจฺจา วสโล โหติ
น ชจฺจา โหติ พฺราหฺมโณ
กมฺมุนา วสโล โหติ
กมฺมุนา โหติ พฺราหฺมโณ
ใคร ๆ จะเป็นคนเลวเพราะชาติกำเนิด ก็หาไม่
ใคร ๆ จะเป็นคนประเสริฐเพราะชาติกำเนิด ก็หาไม่
คนจะเลว ก็เพราะการกระทำ ความประพฤติ
คนจะประเสริฐ ก็เพราะการกระทำ ความประพฤติ
(๐๑.๑๔)(๑๓/๗๐๗)
นายเจริญ วัดอักษร นั้น แม้เป็นเพียง คนเล็กคนน้อย แต่จิตใจยิ่งใหญ่สูงส่ง กล้าหาญทางจริยธรรม พร้อมจะนำพาตนและคนใกล้ชิด ตลอดจนสมาชิกร่วมชุมชน กระทำหน้าที่เพื่อส่วนรวม ต่อสู้อย่างสันติ ปกปักรักษาทรัพยากร และวิถีชุมชนอันดีงาม ซึ่งสอดคล้องกับธรรมชาติและแนวทางศาสนธรรม อย่างมิได้กังวลกับความเหนื่อยยาก ผลประโยชน์ หรือเห็นแก่อามิสสินจ้างใด ๆ
บุคคลเช่นนี้ นับได้ว่าเป็น สัตบุรุษ (คนที่เป็นสัมมาทิฐิ, เป็นคนดีน่านับถือ มีคุณธรรม ประพฤติอยู่ในศีลในธรรม) โดยแท้ แม้จำต้องจากไปด้วยมือมาร ก็นับได้ว่าชีวิตและผลงานเป็นแบบอย่างแก่ผู้ยังอยู่ ทั้งใกล้และไกล ทั้งในปัจจุบันและอนาคตที่จะมาถึง...
หิรญฺญํ เม สุวณฺณํ เมเอสา รตฺตินฺทิวา กถา
ทุมฺเมธานํ มนุสฺสานํอริยธมฺมํ อปสฺสตํ
พวกมนุษย์ผู้อ่อนปัญญา ไม่เห็นอารยธรรม สนทนา
ถกเถียงกันทั้งวันทั้งคืน แต่ในเรื่องว่า เงินของเรา ทองของเรา
(๑๙.๐๓)(๒๗/๒๘๗)
นายเจริญ วัดอักษร และเพื่อนร่วมอุดมการณ์ ร่วมแนวทางการต่อสู้ จึงแตกต่างอย่างตรงกันข้าม กับ ฝ่ายทุน อำนาจรัฐที่รับใช้ทุน และผู้มีอิทธิพลระดับต่าง ๆ ซึ่งล้วนมุ่งแสวงประโยชน์โดยมิชอบ ผิดทำนองคลองธรรม และปราศจากความละอายเกรงกลัวต่อบาป โดยแท้ ทั้งยังเป็นอุปสรรคต่อโลภจริต โมหจริต ทั้งระดับบุคคล และระดับนโยบาย ตลอดจนระดับโลกาภิวัตน์ ของรัฐและทุนนิยมบริโภค อยู่เป็นนิตย์
นั่นเป็นเหตุให้อธรรมคุกคามเข่นฆ่า นายเจริญ วัดอักษร จนต้องตายจากไปในที่สุด
แต่อย่างไรก็ตาม แม้วันนี้หมู่มารจะประสบผลสำเร็จ ในการสังหาร นายเจริญ วัดอักษร ก็มิได้หมายความว่าจะหยุดยั้งสัจธรรม หรือการต่อสู้ที่เป็นธรรมไว้ได้
มรณํ ธมฺมิกํ เสยฺโยยญฺเจ ชีเว อธมฺมิกํ
ตายอย่างชอบธรรมดีกว่า อยู่อย่างไม่ชอบธรรมจะมีค่าอะไร
(๑๓.๔๐)(๒๖/๓๘๐)
ความตายของ นายเจริญ วัดอักษร ที่เกิดขึ้นเพราะมุ่งรักษาความถูกต้องและดีงาม จึงไม่เพียงแต่จะเป็นที่สนใจของมหาชน หากยังจุดประกาย จิตใจต่อสู้จิตใจรักความเป็นธรรม ของผู้คนเป็นอันมาก ทั้งก่อให้เกิดกระแสความตระหนัก ในภารกิจร่วมกัน ที่จะต้องคุ้มครอง ดูแล และเกื้อหนุนให้ ผู้กระทำความดี สามารถทำหน้าที่ของตนได้อย่างเป็นสุข อยู่รอดปลอดภัย มิให้ถูกข่มเหงคะเนงร้ายจากฝ่ายตรงกันข้าม
ธมฺเม ิตํ น วิชหาติ กิตฺติ
เกียรติไม่ทิ้งผู้ตั้งอยู่ในธรรม
(๑๓.๔๑)(๒๒/๔๒)
ความตายของ นายเจริญ วัดอักษร จึงไม่สูญเปล่า แต่จักเป็นเช่นหมุดหมาย และประกายไฟของ สันติประชาธรรม อันจำหลัก และส่งประกาย ต่อเนื่องไปสู่ความสำเร็จในที่สุด อย่างมีนัยสำคัญ..