ให้ศาสนาเป็นแรงบันดาลใจของความใฝ่ดี

สันติภาพไม่อาจได้มาด้วยสงคราม สันติสุขจะเกิดขึ้นได้ก็ด้วยสันติวิธีเท่านั้น

          ผู้ที่รักในสันติ-เชื่อเช่นนั้น งานเสวนา "ศาสนธรรมกับการสร้างสันติภาพโลก" ที่จัดขึ้น ณ อนุสรณ์สถาน ๑๔ ตุลา เมื่อวันที่ ๒๗ พฤษภาคม ๒๕๔๖ ก็เกิดขึ้นเพื่อเป็นส่วนหนึ่งของขับเคลื่อนความเชื่อมั่นดังกล่าว

          พระไพศาล วิสาโล เจ้าอาวาส วัดป่ามหาวัน จังหวัดชัยภูมิ เปิดประเด็น "โลกาภิวัตน์ได้ทำให้บริโภคนิยมแพร่หลายมาก ในนามของตลาดเสรี การสื่อสารไร้พรมแดน ซึ่งนำไปสู่การแก่งแย่งและความขัดแย้ง ผลกระทบทำให้เกิดการลุกขึ้นสู้ โดยเฉพาะในแง่ศาสนา ซึ่งตามความคิดเชิงโลกียวิสัยของระบบทุนนิยมเชื่อว่าพระเจ้าไม่มีอยู่จริง ความคิดเช่นนี้ทำให้ศาสนาถูกผลักไปอยู่ชายขอบเรื่อย ๆ ทำให้ศาสนิกต้องต่อสู้เพื่อรักษาอัตลักษณ์ของตัวเอง และทำให้เกิดการแบ่งฝักแบ่งฝ่าย การชูประเด็นเรื่องอัตลักษณ์ทำให้เกิดความเกลียดชัง แบ่งแยกกันเป็นเชื้อชาติ ศาสนา ชาติพันธุ์ เคยเชื่อกันว่าอัตลักษณ์จะทำให้เกิดความเป็นหนึ่งเดียว แต่กลับทำให้เราแบ่งฝักแบ่งฝ่ายกันมากขึ้น เกลียดชังกันระหว่างเชื้อชาติ ศาสนา และนำไปสู่ความรุนแรงในการต่อสู้ วัฒนธรรมความเกลียดชัง ได้สร้างมาตรฐานใหม่ขึ้นมาอีกอย่างคือ หากเพื่อจุดหมายที่คิดว่าถูกต้องดีงาม สามารถทำได้โดยไม่ต้องสนใจกฎกติกา กฎเกณฑ์ทางศีลธรรมถูกนำมาตอบสนองการทำสงคราม ศาสนาถูกนำมารับใช้ความรุนแรง ภายใต้ข้ออ้างเพื่อความดีงาม"

          บาทหลวงวิชัย โภคทวี พระสงฆ์คาทอลิก ประธาน คณะกรรมการยุติธรรมและสันติฯ กล่าวว่า คอมมิวนิสต์เคยมุ่งทำลายศาสนา แต่ทำไม่สำเร็จคอมมิวนิสต์ก็ล่มสลายไปเสียก่อน ต่างกับทุนนิยมที่ไม่ทำลายศาสนา แต่อาศัยเป็นร่างทรง เผยแพร่ความรุนแรง "ศาสนาใหม่มีเงินตราเป็นพระเจ้า มีห้างสรรพสินค้าเป็นวิหาร และใช้การโฆษณาเป็นผู้เผยแพร่ลัทธิ ในพระคัมภีร์ พระเยซู สอนไว้ว่า ไม่มีใครสามารถเป็นข้าสองเจ้า บ่าวสองนายได้ จะต้องนับถือฝ่ายหนึ่ง และดูหมิ่นฝ่ายหนึ่ง ท่านจะปฏิบัติต่อพระเจ้าและเงินทองพร้อมกันไม่ได้ คนมั่งมีจะเข้าแผ่นดินสวรรค์ ให้อูฐลอดรูเข็มจะง่ายกว่า"

          พระไพศาล ตั้งข้อสังเกตของยุคสมัยว่า "ที่ผ่านมาศาสนาเป็นแรงบันดาลใจให้คนไปฆ่าคนอื่นได้ ให้คนขับเครื่องบินไปชนตึก ไปเป็นนักรบ ติดระเบิดพลีชีพ การกระทำเหล่านี้ล้วนได้รับแรงบันดาลจากศาสนา แต่ศาสนาให้แรงบันดาลใจน้อยมาก ที่จะทำให้คนยอมตายเพื่อรักษาชีวิตคนอื่น ในบรรดาคนที่ไปเป็นโล่มนุษย์ในอิรัคก่อนถูกอเมริกาโจมตี มีกี่คนที่ได้แรงบันใจจากศาสนาในรูปแบบ ? นักอนุรักษ์ที่ยอมเสี่ยงชีวิตปกป้องปลาวาฬในทะเล และคนที่ปีนขึ้นไปอยู่บนต้นไม้ไม่ให้ถูกตัดโค่น คนเหล่านี้ไม่เชื่อศาสนาตามรูปแบบ"

ทำไมจึงเป็นเช่นนั้น ?

          เจ้าอาวาสวัดป่ามหาวัน วิเคราะห์ว่า เพราะคนคิดว่าสันติภาพไม่เกี่ยวกับศาสนา แต่เป็นเรื่องการเมือง คนเหล่านี้ยอมตายเพื่อศาสนาได้ สามารถปฏิบัติธรรมจนสิ้นชีวิต ถ้าเพื่อศาสนาพร้อมจะทำ คนที่ยึดติดศาสนามีสันติภาพน้อยมาก

          บาทหลวงวิชัย กล่าวอีกว่า การเข้าถึงแก่นแท้ของศาสนาไม่ง่าย สำหรับความเลวร้ายนั้นพิจารณาได้ไม่ยาก แต่สิ่งที่เป็นความดีนั้นยากที่จะเข้าถึง และปัจจุบันเงินตราสร้างความดีที่ไม่จริงขึ้นเยอะมาก การแยกแยะจึงต้องอาศัยการวิเคราะห์อย่างลึกซึ้ง ศาสนิกต้องเข้าให้ถึงทั้งความดีและความชั่ว เห็นความชั่วเพื่อจะได้ลบล้างออกไป และรู้จักความดีเพื่อจะได้นำมายึดถือ

          พระไพศาล ยืนยันว่า ศาสนธรรมจะมีบทบาทต่อสันติภาพ ต้องเข้าให้ถึงศาสนธรรมมากกว่าถือศาสนาในเชิงรูปแบบ ไม่เช่นนั้นจะติดอยู่ที่ยี่ห้อ แล้วยอมตายเพื่อรักษายี่ห้อ แต่ถ้าเข้าถึงศาสนธรรมได้ ศาสนาจะไปได้กว้างไกลกว่านั้น ในสมัยสงครามเวียดนาม คอมมิวนิสต์กำลังจะยึดเวียดนาม มีคนถามท่านติช นัท ฮันห์ ว่า ระหว่างการมีสงครามแต่ศาสนาพุทธยังดำรงอยู่ กับการที่มีสันติภาพแต่คอมมิวนิสต์ครองเมือง ท่านจะเลือกอะไร ท่านนัท ฮันท์ เลือกสันติภาพ แม้ต้องอยู่ใต้อำนาจคอมมิวนิสต์ เพราะแม้คอมมิวนิสต์ไม่ยอมให้นับถือศาสนาแต่ภาวะสันติภาพก็ยังมีโอกาสสร้างศาสนาในใจคนได้ แต่ถ้ามีสงคราม แม้จะสร้างวัดได้ แต่สันติก็ไม่อาจเกิดขึ้นในจิตใจคน ท่านไปพ้นอุปทาน มายาคติแห่งอัตลักษณ์ "เพื่อสันติภาพเราต้องไปให้พ้นยี่ห้อ ถ้าจะให้ศานาธรรมมีบทบาทในการสร้างสันติภาพ ต้องไม่ยึดติดที่ศาสนา คนที่ไม่นับถือศาสนาที่เป็นรูปแบบก็มีศาสนธรรมได้ ศาสนิกที่เชื่อเรื่องสันติภาพ ต้องใจกว้าง มีมุทิตาจิต ต้องยื่นมือออกไปแล้วศาสนธรรมจะมีพลังมาก ศาสนาต้องกลายเป็นวัฒนธรรม เป็นวัฒนธรรมแห่งความตื่นรู้ เมตตาธรรม ต้องแปรสภาพเป็นวิถีชีวิต การผลิต การบริโภค การแก้ไขความขัดแย้งแทนการใช้อำนาจ ให้เป็นโครงสร้างของเศรษฐกิจ สังคม การเมือง การศึกษา สื่อมวลชน ให้คนเข้าใจชีวิตอย่างลึกซึ่ง โอบอ้อมอารีย์ และเข้าถึงความสุขภายใน"

          บาทหลวงวิชัย กล่าวในประเด็นเดียวกันว่า "ปณิธาน ๓ ของท่านพุทธทาสภิกขุ บอกว่า ให้ทุกคนพยายามเข้าถึงหัวใจแห่งศาสนาของตน ให้ทุกคนทำความเข้าใจหลักสำคัญระหว่างศาสนา และให้ทุกคนปลดเปลื้องตนออกจากอำนาจของวัตถุนิยม ศาสนธรรมจะยุติความรุนแรงได้ ศาสนิกในทุกศาสนาต้องผนึกกำลังกันสานต่อปณิธานของท่านพุทธทาส"..