"พระศรีอาริย์ สัญลักษณ์"กบฏชาวนา"

[Q]

พระศรีอาริย์ สัญลักษณ์"กบฏชาวนา"

คอลัมน์ สยามประเทศไทย

สุจิตต์ วงษ์เทศ

กบฏชาวนาตรงกับชื่อฝรั่งว่า Millenarian Movements คือความเคลื่อนไหวตอบโต้ของคนเล็กๆในระดับท้องถิ่น ต่อการเปลี่ยนแปลงจากภายนอกที่เขาไม่เข้าใจดีนัก เช่น รัฐบาลกลาง แล้วกระทบต่อชีวิตความเป็นอยู่ตามปกติของเขาอย่างร้ายกาจจนทนต่อไปไม่ได้แล้ว

อาจารย์นิธิ เอียวศรีวงศ์ อธิบายสถานการณ์ภาคใต้ที่มีความรุนแรงอย่างต่อเนื่องนั้นว่าเป็น"กบฏชาวนา"ยุคใหม่ในพุทธศตวรรษที่ ๒๖ เหมือนๆที่เคยเกิดขึ้นมาแล้วทั่วโลกในพุทธศตวรรษที่ ๒๔-๒๕ ผู้สนใจเรื่องนี้ต้องอ่านรายละเอียดในบทความของอาจารย์นิธิเอง ชื่อมองสถานการณ์ภาคใต้ผ่านแว่น"กบฏชาวนา" พิมพ์ในศิลปวัฒนธรรม ฉบับเดือนมิถุนายนที่กำลังวางตลาดทั่วประเทศขณะนี้แล้ว

ในสังคมเมือง(มีขนาดใหญ่และซับซ้อนกว่าระดับท้องถิ่น)จะรวมกันได้ต้องอาศัย"ผี"ระดับเมืองเป็นศูนย์กลางของความเชื่อและศรัทธา ดังรู้จักกันในชื่อชาติ ศาสนา และอื่นๆ แต่ในสังคมบ้านระดับท้องถิ่นที่มีขนาดเล็กกว่าและไม่ซับซ้อนนัก ก็ต้องมี"ผี"ของชุมชนชาวบ้านในท้องถิ่นด้วย คือผีบ้านที่สถาปนาขึ้นมาโดยผู้มีบุญ แต่เจ้านายผู้กำราบปราบปรามในแผ่นดินพระพุทธเจ้าหลวง รัชกาลที่ ๕ เรียกอย่างเหยียดๆว่าผีบ้าผีบุญ แล้วรู้จักทั่วไปในเอกสารประวัติศาสตร์ว่าผีบุญ

ขณะที่สังคมเมืองของเจ้านายเรียกผีบุญเป็นกบฏต่อราชอาณาจักร ฝ่ายสังคมบ้านของไพร่ข้าเรียกผู้มีบุญเป็นผู้มาปลดปล่อยให้พ้นจากความแร้นแค้นยากเข็ญ แล้วพบพระศรีอาริย์ ฉะนั้นชาวบ้านเลยเข้าใจปนกันไปว่าผู้มีบุญคือพระศรีอาริย์ เพราะบางทีคนเป็นผู้นำก็อ้างอย่างนั้น ทำให้ความเคลื่อนไหวตอบโต้ถูกเรียกว่ากบฏพระศรีอาริย์ไปด้วย

สังคมไทยส่วนมากอาจหลงลืมพระศรีอาริย์ไปแล้วก็ได้ เพราะไม่มีใครรู้ประวัติความเป็นมา บางทีไม่เคยได้ยินชื่อเลยด้วยซ้ำไป อาจเป็นดังอาจารย์สุลักษณ์ ศิวลักษณ์(ส. ศิวลักษณ์)บอกไว้ว่าเป็นเพราะคนไทยไปสนใจไสยเวทวิทยาของฝรั่งซึ่งใช้คำว่าเทคโนโลยีบ้าง เศรษฐศาสตร์การเมืองบ้าง ธุรกิจการค้าการบริหารงานต่างๆ ฯลฯ เพื่อความมั่งคั่งร่ำรวย โดยไม่โยงไปถึงศีลธรรมและคุณธรรม จนลืมภาษาคนภาษาธรรม ลืมภูมิปัญญาดั้งเดิมของปู่ย่าตายายไปเกือบหมด

พระศรีอาริย์เป็นพระโพธิสัตว์ที่จะมาตรัสรู้เป็นพระพุทธเจ้าในอนาคต เรียกอนาคตพุทธเจ้า เป็นพระโพธิสัตว์องค์เดียวที่ฝ่ายเถรวาทรู้จักดี(ผู้สนใจเรื่องนี้ต้องอ่านหนังสือชื่อความเข้าใจในเรื่องมหายาน โดย ส.ศิวลักษณ์ พิมพ์โดยบริษัทส่องศยาม ๒๕๔๕)

ถ้าพระศรีอาริย์เป็นพระโพธิสัตว์องค์หนึ่ง เลยเกิดข้อสงสัยว่าอย่างนี้เป็นสมบัติของพุทธศาสนามหายานที่ฝ่ายเถรวาทโจมตีมิใช่หรือ? ทำให้ผมค้นหาคำอธิบายจากหนังสือพุทธศาสนา สาระและพัฒนาการของเอดเวิร์ด คอนซ์ แปลโดยนิธิ เอียวศรีวงศ์(วารสารบ้านและสวนพิมพ์เมื่อ ๒๕๓๐)ได้ความดังนี้

"นับว่าผิดพลาดถ้าจะไปสรุปว่าแนวคิดเกี่ยวกับโพธิสัตว์คือการกำเนิดนิกายมหายาน เพราะในหมู่ชาวพุทธทั้งปวงย่อมเชื่อว่าพระพุทธองค์ได้เคยเป็นพระโพธิสัตว์มาก่อนเป็นเวลานานเหมือนกันก่อนหน้าที่จะตรัสรู้"

ถ้าเป็นจริงอย่างนี้ ทำให้เกิดคำถามว่าที่อวดเป็นเมืองพุทธสุดลมหายใจเข้า-ออกอย่างทุกวันนี้ เรารู้จักประวัติศาสตร์พุทธศาสนากันจริงตามหลักฐาน หรือรู้จักแค่ท่องจำตามตำราที่"กะล่อน"บนธรรมมาสน์ไปวันๆ

หน้า 34
http://www.matichon.co.th/matichon/matichon.php?s_tag=01pra07030647&show=1&sectionid=0131&day=2004/06/03